Ja, ik weet het, ook ik ben zo’n ouder die wel weet dat ze tijd voor zichzelf mag maken, maar het te weinig doet. Eenmaal op de bok voel ik rust, kan mijn hoofd leeg worden en is het enige waar ik mee bezig ben het paard en de natuur, even totale ontspanning.

Ik kon het ook echt wel gebruiken. In die laatste weken richting de vakantie moesten er nog best wat dingen gedaan worden of aan gedacht worden. Een bedankje voor de juf, een afscheid van een juf, het diplomazwemmen, afsluitende gymlessen, schoolfeest, uitje hier, verjaardag zus, feestje zo en noem maar op. Nou echt, je kan me opvegen. Ik weet dat mijn prikkelgevoelige kant daar heel slecht op gaat, maar soms is er geen ontkomen aan en moet het gewoon gebeuren. En hé, we hebben het gered. Iedereen leeft nog, er zijn geen ongelukken gebeurd en we hebben nu fijn vakantie!

Tijdens het mennen heb ik de leidsels in handen en met die leidsels laat ik het paard weten wat ik wil. Door mijn hand te sluiten zal hij weten dat hij wat langzamer mag, door mijn hand te openen weet hij dat hij voorwaarts mag. Een kleine trilling door de linkerleidsel laat hem weten dat ik naar links wil en andersom geldt dit voor de rechterleidsel. Zo ben ik continu aan het ‘spelen’ met de spieren in mijn hand. Een kleine verandering in spierkracht of in de stand van mijn hand moet voldoende zijn om mijn paard te vertellen wat ik graag wil. Gebruik ik te veel kracht dan zal mijn paard daar ongemakkelijk van worden. Is mijn hand te slap dan zal ik hem niet meer leiden en zal hij zijn eigen gang gaan. Het is een techniek die me inmiddels zo eigen is dat ik er niet meer over hoef na te denken. Maar snapt mijn paard niet wat ik wil, dan moet ik weer even bewust letten op welk deel van mijn hand iets moet doen en hoeveel kracht ik gebruik. De controle van de spieren in mijn hand is dus ontzettend belangrijk. Het zorgt ervoor dat mijn paard en ik kunnen samenwerken.

Uit een onderzoek uit de Journal of Hand Therapy blijkt dat de millennials veel minder ‘kracht’ in hun handen hebben dan de vorige generaties. Het gaat er bij deze kracht niet per se om hoe sterk je bent, maar de controle die je hebt om de spieren in je hand met de juiste hoeveelheid kracht aan te sturen. De vermindering aan kracht zou kunnen voortkomen uit het vele gebruik van schermen en toetsenborden en het verminderde gebruik van het schrijven met pen of potlood. Er wordt minder met de hand geschreven. Als bij de millennials deze vermindering van kracht al zichtbaar is, hoe is dat dan bij de kinderen van nu?

Op de basisscholen wordt gelukkig nog steeds met de hand geschreven. Kinderen leren letters, cijfers en woorden schrijven. Schrijven is een zeer complexe vaardigheid. Er wordt actie gevraagd van de grove motoriek, de fijne motoriek en in de tussentijd moet je ook nog nadenken over wat je wil schrijven en hoe je dat schrijft. Tegelijkertijd lees je vaak ook nog wat je hebt geschreven ter controle. Soms is dit dan ook te veel gevraagd. Stel je staat in de sportschool een halter te liften die eigenlijk net te zwaar voor je is. Je houdt hem bijna niet. Ondertussen krijg je de vraag van iemand hoe je een bepaald woord schrijft of wat de uitkomst is van een bepaalde som. Waarschijnlijk kun je geen antwoord geven. Je moet je zo concentreren op het naar boven houden van het halter, dat nadenken over iets anders je niet lukt.

Precies dat is waar een kind ook last van kan hebben bij het leren schrijven. Als het vasthouden van een pen al zoveel moeite, inspanning, controle en kracht kost, is het nauwelijks mogelijk om ook nog bezig te zijn met nadenken over hoe je de letter of het woord schrijft. Het kan dan lijken of het kind het niet snapt, achterblijft in de ontwikkeling of misschien wel last heeft van een dyslectisch probleem.

En dan hebben we het alleen nog maar over spierkracht, laat staan dat er ook nog handreflexen actief zijn. Een reflex gaat over je eigen spieren heen. Als een reflex zegt dat we links gaan, dan gebeurd dat ook. Ook al zou je rechts willen, het lukt gewoon niet. Bij een actief handreflex werkt dit hetzelfde. Je kan de spieren in je hand wel willen aansturen, maar het lukt niet. Het handreflex gaat eroverheen en ‘bepaalt’. Dat kan resulteren in het niet of nauwelijks vast kunnen houden van een pen. Of juist volledig verkrampt de pen tussen je vingers hebben. Deze verkramping komt niet omdat je zelf zo stevig vasthoudt. Het reflex doet dit en het voelt erg ongemakkelijk, het kan zelfs pijn gaan doen waardoor je móet loslaten. Zal een kind dan toch proberen te schrijven, dan zal het fouten maken of het handschrift is niet leesbaar omdat de focus ligt op het controleerbaar krijgen van de spierkracht en niet op het schrijven zelf.

Voordat je spierkracht in de hand op kan bouwen, is het dus verstandig om eerst de actieve reflexen uit te doven zodat deze niet storen bij het opbouwen van de kracht en controle. Maar ook zonder integratie kan je door verschillende krachtspelletjes al wel meer bewustwording van de onderdelen van de hand creëren en kracht opbouwen. De bewustwording zorgt er ook voor dat actieve reflexen al wat meer naar de achtergrond verdwijnen.

Wat je ziet bij een kind met verminderde kracht in de hand is dat het makkelijk spullen uit de hand laat vallen, er is pijn of ongemak bij het lang vasthouden van iets, er worden fouten gemaakt bij het schrijven, er wordt slordig of niet leesbaar geschreven, er is een afkeer tegen schrijven of er is moeite bij het knippen met een schaar. Zit daar ook nog een actief reflex overheen dan kan je ook zien dat het kind veel de tong uit de mond heeft tijdens schrijven of een andere activiteit, dat het op iets moet kauwen tijdens het schrijven of een werkje, dat het problemen heeft met spraak of zicht, dat het moeite heeft met lezen of dat het moeite heeft met focus en aandacht, .

Ik had het hierboven al over oefeningen die je kan doen voor de opbouw van kracht en controle. Juist de zomervakantie leent zich goed voor deze spelletjes. Lekker buiten, zorgeloos en ontspannen. De omgeving is vaak ook meer ontspannen en er hoeft richting school ook even niet bewezen te worden. Er is geen of minder druk. De stress die een kind door de druk ervaart, kan de klachten namelijk verergeren. Zeker bij prikkelgevoelige kinderen zie je dit sneller.

Activiteiten die je kan doen zijn eigenlijk alle activiteiten waarbij de focus op de handen ligt. Bijvoorbeeld het spelen met modder, zand of water. Door het voelen van de structuur wordt een kind zich steeds meer bewust van elke vinger apart, van de handpalm, van de handrug, van de pols. Het ontdekt hoe dit allemaal apart van elkaar kan bewegen maar ook hoe dit kan samenwerken. Deze lichamelijke bewustwording is heel erg belangrijk bij het ontwikkelen van kracht en controle en ook bij het integreren van reflexen. Merk op hoe de wijsvinger iets aan kan wijzen, maar merk ook op hoe de samenwerking van duim en wijsvinger maakt dat je een voorwerp op kan pakken. Zie dat wanner je een vuist maakt met een hoopje zand ertussen, je het zand heel langzaam uit je hand kan laten stromen. Onderuit bij alleen je pink, maar ook kan het zand tussen al je vingers tegelijk doorsijpelen. Datzelfde kan je doen met water of modder. Een stressballetje, het liefst eentje met kleinere balletjes of korreltjes binnenin, creëert ook bewustwording en kracht. Daarnaast vindt een kind door het kneden rust in het hoofd, een mooi bijkomend voordeel. Of laat het kind schrijven in het zand, bijvoorbeeld op het strand of pak een dienblad en leg er een laagje zand op. Nu kan het schrijven nooit ‘fout’ zijn. Maak gekke tekens of verzin letters die niet bestaan. Gaat het niet zoals gepland, dan veeg je het makkelijk weer weg.

Denk ook aan het gooien en vangen van een bal, groot of klein. Of het spelen met klei, met duplo of lego, of met kraaltjes en pinnetjes. Ook een krijtbord of whiteboard doet het goed. Belangrijk bij de activiteiten is dat het kind wordt uitgedaagd om beide handen aan het werk te zetten. Dit wil niet zeggen dat het kind ook met rechts moet kunnen schrijven als het linkshandig is, maar wel dat bijvoorbeeld het stressballetje door beide handen gaat of dat beide handen een tekening in het zand maken. Zo worden beide hersenhelften tot actie aangezet, wat prettig is voor de ontwikkeling en de balans van lijf en brein. Let er daarnaast op dat je je kind een activiteit laat doen dat het leuk vindt. Vindt het bijvoorbeeld lego niet zo leuk, bied dan liever iets anders aan.

Kijk ook naar wat je kind al wel kan en leg daar vooral de focus op met een klein beetje uitdaging in iets dat nog minder goed lukt. Heeft je kind een activiteit gekozen dat wat frustratie oplevert, bijvoorbeeld het leggen van kraaltjes lukt niet, volg dit dan op met iets dat wel lukt. Pak dan bijvoorbeeld de klei of ga lekker in de zandbak.

Bovenstaande activiteiten zijn maar voorbeelden, er zijn nog tal van andere keuzes. Zie het ook niet per se als oefening, laten we vooral de druk er nu even niet opleggen. Maar weet dat door deze keuzes te maken, je je kind kan helpen bij het ontwikkelen van kracht en controle. Ontwikkelen door te bewegen is de sleutel!

Voor nu wens ik jullie een hele mooie en fijne zomervakantie toe! Leuke dingen doen, tijd voor elkaar en genieten van het mooie weer. Ik ga dat zelf ook doen, vanaf maandag 15 augustus ben ik weer bereikbaar.

Een hele fijne vakantie en tot snel!